Sinds 29 november 2019 is een 2e druk verkrijgbaar! Dit prachtige boekwerk over de kerk van Oldenzijl is geschreven door Teun Juk! U kunt het bestellen door een bedrag van € 14,95 (dat is incl. verzendkosten) over te maken op rekeningnummer: t.n.v. Stichting Nicolaaskerk Oldenzijl, onder vermelding van "boek Nicolaaskerk Teun Juk" én uw naam en adresgegevens. Het boek wordt dan z.s.m. thuis gestuurd. Voor de prijs van € 10-- kunt u het boek zelf afhalen in de kerk of op Oldenzijlsterweg 17 in Oldenzijl. Met de aankoop van dit boek ondersteunt u de Stichting.

Bijzonder monument in een 'vergeten loegje': de Nicolaaskerk van Oldenzijl

De Nicolaaskerk van Oldenzijl is de laatste tijd vaak in het nieuws. Berichten over verbouwing, nieuws over optredens, verslagen van interessante lezingen of aankondigingen van bijzondere exposities, regelmatig komt men ze tegen in de krant.
Toch is al die drukte, om het maar eens oneerbiedig zo te noemen, maar een zuchtje in de rijke geschiedenis van de Nicolaaskerk, die al in het begin van de dertiende eeuw een aanvang nam. Dat valt te lezen in het nieuwe boek van Teun Juk met als titel "De Nicolaaskerk van Oldenzijl".

Ontstaan

Het ontstaan van de kerk is niet los te zien van de oudste geschiedenis van het dorp Oldenzijl (Oldazile in de eerste schriftelijke vermelding van 1358). Oldenzijl maakte deel uit van de nederzettingen die in het boezemgebied van de Fivel zijn gelegen. De eerste mensen kwamen er waarschijnlijk in de 9e eeuw wonen. Zij richtten het landschap in. Rond de 12e eeuw zijn mogelijk de eerste stenen huizen gebouwd, gevolgd door de bouw van de kerk. Hierbij heeft de Uithuizer familie Aylbada, die in oorsprong het lang verdwenen steenhuis naast de kerk in bezit had, mogelijk een rol gespeeld. De kerk kreeg bij ingebruikname de naam van de heilige Nicolaas mee (alle kerken waren toen nog katholiek), o.a. beschermheilige der zeevarenden.

Kerk

De kerk is in een laatromaanse stijl opgetrokken met een uitzonderlijk gedetailleerde apsis. Bijzonder zijn ook de kapiteelsculpturen, zowel uit baksteen als uit natuursteen. Na de bouw werd de kerk aan de buitenkant geschilderd . Ook waren de dagkanten van de ramen uitwendig bepleisterd. Het westelijk deel van de kerk is in later jaren vanaf plinthoogte geheel herbouwd, wat duidelijk blijkt uit verschillen in het muurwerk. Waarom dat is gebeurd is niet duidelijk, mogelijk had de kerk flinke schade opgelopen door natuur- of ander geweld. (Bekend is bijvoorbeeld dat rond 1400 de Menkemaborg is 'vornelt'.) Bij de herbouw werden aanpassingen in spitsboog aangebracht.

Toren

Ten zuidwesten van de kerk werd een bakstenen toren gebouwd. Getuige de datering van de klok is dit mogelijk al in de 13e eeuw gebeurd. De toren werd in 1829 afgebroken. De klok is toen verkocht naar Warfhuizen, waar hij nog steeds hangt. In 1683 werd een dakruiter op de kerk geplaatst met een nieuwe klok. Een gedenkbord in de kerk herinnert nog aan deze gelegenheid. De kerk heeft dus zo'n kleine 150 jaar twee klokken gehad!

Orgel

Een orgel kwam pas voor het eerst in 1920 in de kerk. Tot die tijd maakte men gebruik van de diensten van een voorzanger. Na de restauratie in de vijftiger jaren werd een Frans harmonium in de kerk geplaatst en in 2001 kreeg de kerk haar huidige kistorgel, gebouwd door P. Baar en L. Medendorp.

Boek

De voorlaatste restauratie was in 1950-1952. Toen werd de kerk ingrijpend aangepakt. Naar de mode van die tijd werd de kerk toen min of teruggerestaureerd naar de middeleeuwse situatie. De huidige verbouwing/aanpassing is slechts één in een lange reeks van verbouwingen en herstelwerkzaamheden, die de geschiedenis van de kerk tekenen. Deze geschiedenis is bijzonder boeiend en beeldend beschreven in een pas verschenen uitgave in de reeks Monumenten in Noord-Groningen van de Stichting Uitgaven Noord-Groningen. In diit boek, De Nicolaaskerk van Oldenzijl, beschrijft auteur Teun Juk de lange geschiedenis van de Oldenzijlster kerk. Veel fraaie foto's en een gedetailleerde beschrijving van interieur en exterieur maken dit boek tot een bijzondere, gedetailleerde bron van informatie.

Eerste exemplaar

Het eerste exemplaar werd zaterdag 26 maart 2011 in de Nicolaaskerk door schrijver Teun Juk aangeboden aan Janneke de Haan-Klinkhamer, dochter van koster Klinkhamer die ruim meer dan een halve eeuw koster was van de Nicolaaskerk en daarmee een bron van informatie over kerk en dorp (door ziekte kon hij helaas zelf niet aanwezig zijn). Met de uitgave van dit prachtige boek is er weer een stukje geschiedenis bijgeschreven van een kerk die gezien wordt als het begin van 'de hoogtijperiode van de middeleeuwse baksteen architectuur in het Groningerland'.

bron voor dit artikel: De Nicolaaskerk van Oldenzijl, Teun Juk 2011)